Katastrofa SSJ100: Czy mógł do niej doprowadzić piorun?

Jak informowaliśmy na bieżąco po awaryjnym lądowaniu rosyjskiej maszyny w niedzielę, załoga w ciągu kilkunastu minut od startu wybrała na transponderze kod 7600, który oznacza problemy dotyczące komunikacji radiowej. Pozbawieni możliwości komunikowania się z kontrolerami ruchu lotniczego i zmagający się z innymi usterkami maszyny piloci podjęli decyzję o powrocie na lotnisko startu i wykonaniu awaryjnego lądowania. Pytani o przyczynę awarii suchoja SSJ100 odpowiedzieli, że ich zdaniem mogło za nimi stać wyładowanie atmosferyczne, które uderzyło w samolot.

Gdyby teoria o piorunie powodującym uszkodzenia SSJ100 potwierdziła się, to z pewnością należałoby sprawdzić jeszcze raz cały projekt tego samolotu. Już od wielu lat samoloty projektowane są tak, aby radziły sobie z uderzeniami piorunów i konstruuje się je podobnie jak klatkę Faradaya, która chroni przed wyładowaniami wszystko co znajduje się w jej wnętrzu, również wrażliwą elektronikę. Właśnie z uwagi na dużą ilość systemów elektronicznych, w tym cyfrową awionikę popularną w nowoczesnych maszynach, cały samolot powinien być zaprojektowany tak, aby radził sobie z wyładowaniami atmosferycznymi. Jednym z etapów certyfikacji jest przeprowadzenie testu odporności maszyny na uderzenie pioruna. Samolot musi posiadać bardzo mały opór elektryczny w każdej możliwej do wyobrażenia ścieżce przepływu prądu (np. od końca jednego skrzydła do końca drugiego, czy od dziobu do ogona). Wartości te oscylują w granicach 100-150 Ohmów i odpowiadają parametrom znanym choćby z samochodów osobowych, które świetnie radzą sobie z rozpraszaniem energii elektrycznej pochodzącej z wyładowań atmosferycznych.

O ile samoloty w powietrzu są dość często narażone na ryzyko trafienia przez piorun, o tyle w normalnych warunkach jedyne czego mogą doświadczyć piloci i pasażerowie to głośny huk i błysk światła. Czasem z uwagi na zakłócenia pola elektromagnetycznego w wyniku silnego wyładowania możliwe jest również krótkie zakłócenie pracy niektórych systemów czy właśnie radiostacji, ale trwałe ich uszkodzenie powinno być niemożliwe.

Ostatni potwierdzony przypadek katastrofy lotniczej spowodowanej przy wyładowanie atmosferyczne to wypadek z 1988 roku, gdy samolot fairchild swearingen metroliner stracił skrzydło w wyniku uderzenia pioruna i rozbił się, a na jego pokładzie zginęło 21 osób. Znana jest również historia boeinga 707 linii Pan Am, który rozbił się w 1963 roku po tym jak wyładowanie atmosferyczne doprowadziło do zapłonu zbiornika paliwa. Śmierć poniosło wtedy 81 osób. Mimo to nadal zdarzają się incydenty dotyczące uderzenia pioruna w samolot takie jak choćby ten z 13 marca 2009 roku, kiedy to w samolocie linii American Airlines doszło do wyrwania fragmentu kadłuba. Pomimo to maszyna była sprawna i udało się nią bezpiecznie wylądować.

W przypadku niedzielnego wypadku z udziałem SSJ100 w Moskwie można zakładać, że teoria o uderzeniu pioruna może być prawdziwa, ale z pewnością zjawisko to nie było bezpośrednią przyczyną katastrofy, a raczej praprzyczyną usterek, które ostatecznie doprowadziły do fatalnego w skutkach zdarzenia. W odpowiedzi na medialne doniesienia na temat możliwego uziemienia suchojów SSJ100 rosyjski odpowiednik ULC, Rosaviatsia, podał, że nie ma takich planów i nie widzi potrzeby podejmowania radykalnych decyzji do czasu opublikowania wstępnego raportu z katastrofy.

fot. mat. prasowe, Rene Rauschenberger (CC pixabay)