Raport: Ile zarabiają kontrolerzy ruchu lotniczego?

23 lutego 2021 09:00
3 komentarze
Pojawiające się co jakiś czas w mediach artykuły dotyczące zarobków kontrolerów ruchu lotniczego z pewnością rozpalają wyobraźnię wielu osób. Ile prawdy jest w danych mówiących o milionowych wynagrodzeniach w skali roku? Poniżej przedstawiamy dostępne w tym zakresie informacje.
Reklama

Kim jest kontroler ruchu lotniczego i jak nim zostać?

Kontrolerzy ruchu lotniczego odpowiadają za ruch lotniczy w polskiej przestrzeni powietrznej. Ponadto kontrolują również ruch naziemny na kontrolowanych lotniskach w kraju. Za organizację kontroli ruchu lotniczego w Polsce odpowiada Polska Agencja Żeglugi Powietrznej. Pierwszym krokiem do zostania kontrolerem jest złożenie podania, gdy trwa rekrutacja na szkolenie KRL. Proces rekrutacyjny składa się z czterech etapów - analizy aplikacji, testów predyspozycji FEAST, assessment centre oraz rozmowy kwalifikacyjnej. Kandydaci, którzy przejdą wszystkie etapy z pozytywnym wynikiem muszą również poddać się badaniom lotniczo-lekarskim III klasy. Dopiero wówczas kierowani są na kurs na kontrolera ruchu lotniczego prowadzony przez PAŻP.


Szkolenie teoretyczne oraz symulatorowe trwa niecały rok, w czasie którego kursanci muszą zdać wiele egzaminów wewnętrznych. Po zakończeniu szkolenia tej części szkolenia kandydaci podchodzą do państwowego egzaminu do uzyskania licencji praktykanta-kontrolera ruchu lotniczego (S-ATCL). Następnie przez około 9-11 miesięcy trwa szkolenie praktyczne w jednostce na stanowisku operacyjnym, po którym kursant podejmuje egzamin na licencję kontrolera ruchu lotniczego (ATCL). Po uzyskaniu licencji można rozpocząć pracę na stanowisku.

Warto zaznaczyć, że w procesie rekrutacji aplikację składa często kilka tysięcy osób, na kurs zostaje przyjętych 10-25 osób. Szkolenie z wynikiem pozytywnym oraz licencją ATCL w ręku kończy 40-60 proc. osób. Liczby te jednak są orientacyjne i zależą od predyspozycji kandydatów biorących udział w danej rekrutacji oraz szkoleniu.

Praca w czasie pandemii

Polska Agencja Żeglugi Powietrznej zatrudnia około 600 kontrolerów ruchu lotniczego. Ze względu na wciąż rosnący ruch lotniczy PAŻP podejmował szereg działań mających na celu zwiększenie przepustowości polskiej przestrzeni powietrznej. Nieunikniona była konieczność rekrutacji znacznej ilości kontrolerów, nabory oraz kursy startowały kilka razy w roku. Niestety w związku z pandemią oszacowano, że do 2024 roku można wstrzymać rekrutacje na opisywane stanowisko, bowiem obecny zasób personalny wystarczy do zarządzania ruchem w najbliższych latach.

Pandemia oraz znacznie ograniczone podróże dotknęły nie tylko załogi lotnicze, ale również pracowników lotniskowych czy kontrolerów ruchu lotniczego. W połowie marca 2020 roku ruch lotniczy zaczął wygasać na niespotykaną dotąd skalę, a w połowie kwietnia liczba samolotów wylatujących z Polski lub przylatujących do kraju spadła o 98,8 proc. Do połowy czerwca ruch w Polsce wynosił około 10 proc. w porównaniu do roku 2019. W całej Europie według danych Eurocontrol spadki ruchu lotniczego były podobne.


Tak znaczne ograniczenia ruchu lotniczego spowodowały konieczność zmian w organizacji kontroli ruchu lotniczego. Jedną ze znaczących zmian wprowadzonych w Polsce jest zredukowanie koniecznej liczby kontrolerów obecnych na stanowisku w jednym czasie. Standardowo na miejscu pracy obecnych jest dwóch kontrolerów. Jeden prowadzi komunikację z pilotami oraz kontrolę ruchu w swoim obszarze. Drugi mu asystuje między innymi poprzez koordynację z innymi obszarami kontroli czy wypełnianie dokumentów. W związku z pandemią PAŻP zdecydował się na wprowadzenie procedury tzw. SPO - Single Person Operation, według której stanowisko obsługuje tylko jeden kontroler. Wcześniej taki typ operacji obowiązywał w godzinach nocnych w sektorach o nieznacznym natężeniu ruchu. SPO wprowadzone zostało na wieżach oraz na kontroli zbliżania, zmiany nie objęły kontroli obszaru.

System pracy jednoosobowej mógł być uzasadniony w czasie, kiedy ruch lotniczy nad Europą praktycznie zamarł. Przy natężeniu rzędu 10 proc. ruchu z roku 2019 w miesiącach wiosennych przypuszczać można, że jeden kontroler był w stanie bezpiecznie obsłużyć wszystkie samoloty w swoim sektorze. Nawet w przypadku złej pogody bądź innych zdarzeń losowych ewentualne zagęszczenie ruchu prawdopodobnie nie spowodowałoby wzrostu liczby jednocześnie obsługiwanych samolotów do przedpandemicznego poziomu.

Bezpieczeństwo w przestrzeni powietrznej

Znoszenie obostrzeń oraz wakacje spowodowały znaczne wzrosty liczby lotów w Europie. Choć dziennie wykonywano w Europie jedynie 50 proc. lotów w porównaniu do sezonu letniego w 2019 roku, to bezwzględna liczba lotów wzrosła ponad czterokrotnie w porównaniu do liczb w czasie lockdownu. Większość kontrolerów ruchu lotniczego nadal jednak musiała pracować w pojedynkę.

Z dokumentu opublikowanego w portalu TVN24 wynika, że od kwietnia do września ub. roku doszło do 44 zdarzeń zakwalifikowanych przez PKBWL jako "poważne przeciążenie sektora". W latach 2018-2019 mimo znacznie intensywniejszego ruchu doszło jedynie do trzech takich zdarzeń. Wywnioskować zatem można, że jednoosobowy system pracy w warunkach ruchowych z lata 2020 roku nie jest najbardziej efektywnym i bezpiecznym rozwiązaniem.

Kontrowersje oraz dyskusję w opinii publicznej zapoczątkował incydent z 30 grudnia ub. roku, kiedy to dolatujący do Warszawy samolot przez dwie minuty nie otrzymywał odpowiedzi na próbę kontaktu z warszawskim zbliżaniem. Stało się tak, ponieważ obsługujący sektor kontroler odszedł od stanowiska pracy, a ze względu na jednoosobowy system pracy nie miał go kto zastąpić. Kontrolerzy obszaru (którzy obsługiwali wcześniej samolot) pracują w tym samym pomieszczeniu, co kontroler zbliżania (który miał rozpocząć obsługę samolotu), w związku z czym mogli fizycznie sprawdzić, czy ktoś jest na stanowisku, a następnie powiadomić kontrolera, że powinien wrócić na stanowisko.


"Samolot BPA6247 B772 z MUSC do EPWA dwukrotnie transferowany na częstotliwość APP WA (zbliżanie Warszawa - przyp. red.) 128.805, bezskutecznie. Nie podejmowane było również zgłoszenie telefoniczne PLANNER ACC do APP WA. Na werbalne uwagi obsady sektora ACC (kontrola obszaru - przyp. red.) w kierunku sektorów APP podjęta została służba wobec wskazanego samolotu. Trzeci transfer zakończył się powodzeniem" - brzmi opis zdarzenia ze zgłoszenia do Centralnej Bazy Zgłoszeń ULC.

Milionowe zarobki kontrolerów

Dane o zarobkach kontrolerów ruchu lotniczego przez długi czas nie przebijały się do opinii publicznej. Wiadomo było jedynie, że ich pensje są wysokie, a można nawet rzec - bardzo wysokie. W 2018 roku przy okazji publikowania ogłoszenia rekrutacyjnego na stanowisko kontrolera ruchu lotniczego PAŻP ku zdziwieniu wielu osób opublikował oczekiwane zarobki.

"Wynagrodzenie uzależnione od organu pracy, średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi: ACC - ok. 52 tys., APP - ok. 40 tys., TWR - ok. 25 tys. (kwoty wyrażone są w PLN)" - takie informacje można było znaleźć w ogłoszeniu.

Warto zaznaczyć, że opublikowanie danych o zarobkach zbiegło się w czasie z trwającym sporem między innymi dotyczącym regulaminu wynagradzania między Związkiem Zawodowym Kontrolerów Ruchu Lotniczego a Polską Agencją Żeglugi Powietrznej. Regulamin wynagradzania z 2010 roku zakładał wzrost pensji wraz ze wzrostem ruchu lotniczego, a z doniesień medialnych mogliśmy się dowiedzieć, że wówczas kontrolerzy otrzymywali do podpisania aneksy do umów, które miały zapobiegać skokowemu wzrostowi wynagrodzeń.


W grudniu 2019 roku media po raz kolejny obiegła informacja o zarobkach kontrolerów. Wskazywano wówczas, że mediana wynagrodzenia za październik (2019 roku) wyniosła 56092 złote, najmniejsza pensja wyniosła 25828 złotych, a rekordzista otrzymał wypłatę w wysokości 119673 złote. Tym razem również wyżej wymienione kwoty ujrzały światło dzienne nie przypadkowo. W tym czasie bowiem w warszawskiej wieży trwał konflikt między jednym ze związków zawodowych a zarządem PAŻP.

W czerwcu 2020 roku w mediach można było po raz kolejny przeczytać o zarobkach kontrolerów. I nie były to czyste spekulacje na ich temat, a dane podawane przez rzecznika PAŻP. Podawał on, że wśród kontrolerów ruchu lotniczego są osoby otrzymujące wynagrodzenie zarówno rzędu 13 tys. złotych brutto, jak i 90 tys. złotych brutto. Kontroler pracujący na mniejszym lotnisku miał zarabiać 23 tys. brutto pensji zasadniczej. Rzecznik wskazywał, że po doliczeniu 15 lat stażu pracy oraz dodatkowych funkcji taki pracownik otrzymuje około 37 tys. brutto. Po dyskutowanej wówczas obniżce zarobki te miałyby spaść do około 28 tys. brutto miesięcznie.

Data publikacji informacji o zarobkach po raz kolejny zbiegła się z konfliktem między związkami zawodowymi kontrolerów a zarządem. Związki w liście otwartym wskazywały wówczas na mankamenty w zarządzaniu Agencją. Sprzeciwiały się również zarządzeniu, które miało o 24 proc. obniżyć kwotę bazową, od której zależą pensje pracowników. Związki opisywały, że zarząd obniża kwoty bazowe, jednocześnie utrzymując kilkudziesięcio-milionowy budżet na nagrody na lata 2020-2021. Ponadto zarzucały pracodawcy zatrudnianie w czasie kryzysu nowych pracowników mających zarabiać kilkanaście tysięcy złotych, a także "stosowanie polityki zarządzania przez strach".


W minionym tygodniu media obiegły kolejne rewelacje dotyczące zarobków KRL.

- W 2020 roku średnia pensja kontrolera ruchu lotniczego zatrudnionego w PAŻP wyniosła 32576 złotych brutto - powiedział Paweł Łukaszewicz, rzecznik prasowy PAŻP.

Dodał, że siedmioro kontrolerów w 2020 roku zarobiło ponad milion złotych, a rekordzista otrzymał prawie 1,3 mln złotych brutto wynagrodzenia.

Tym razem pojawienie się danych o wynagrodzeniach zbiegło się w czasie z posiedzeniem sejmowej Komisji Infrastruktury, w którym udział wziął prezes PAŻP Janusz Janiszewski. Wskazywał on między innymi, że stosowanie systemu pracy jednoosobowej jest bezpieczne i stosowane w wielu krajach. Związkowcy zajęli stanowisko dotyczące faktów przytaczanych przez prezesa Janiszewskiego w trakcie posiedzenia komisji. Wskazano w nim, że ignoruje on problemy bezpieczeństwa i omija ten temat w trakcie przesłuchania, przedstawia swoich pracowników w niekorzystnym świetle. Prezesowi zarzucono także ujawnianie danych umożliwiających identyfikację osoby zgłaszającej poważny incydent w ruchu lotniczym, co jest sprzeczne z polityką Just Culture, stosowaną w firmach lotniczych, również w PAŻP.

Ile naprawdę zarabiają kontrolerzy ruchu lotniczego?

Zanim przejdziemy do szczegółowych danych dotyczących wynagrodzeń, warto zaznaczyć, co składa się na wynagrodzenie kontrolera ruchu lotniczego. Jest to część zasadnicza zależna od wielkości ruchu i stopnia doświadczenia pracownika, dodatek stażowy (3-20 proc. - wzrost 1 proc. rocznie), dodatek operacyjny (20 proc. za utrzymanie uprawnień do wykonywania zawodu), dodatek za pracę w nocy (+25 proc.) oraz w dni świąteczne (+100 proc.) oraz dodatek za pełnienie dodatkowych funkcji np. instruktor czy kierownik.

Ogólnopolski Związek Zawodowy Służb Ruchu Lotniczego opublikował 20 lutego br. sprostowanie informacji dotyczących zarobków kontrolerów.

"Jako zarząd OZZSRL ubolewamy, że komisja infrastruktury (16.02.2021) została sprowadzona przez p.o. Prezesa PAŻP Janusza Janiszewskiego z tematu bezpieczeństwa do kwestii wynagrodzeń kontrolerów. Ten temat, przedstawiony nierzetelnie i nie pokazujący pensji kontrolerów lotnisk regionalnych, a jedynie zawyżone średnie i ekstremalne przypadki kilku wybranych wynagrodzeń, sprokurował nieprawdziwe informacje ukazujące się w niektórych mediach" - można przeczytać w oświadczeniu związku zawodowego.

Poniżej prezentujemy zestawione dane zaprezentowane w oświadczeniu związku zawodowego.

Dane zostały zestawione na podstawie opublikowanych w oświadczeniu związku zawodowego zdjęć przelewów wynagrodzeń dla kontrolerów. Przedstawione powyżej dane prezentują wynagrodzenia za 2020 rok. Średnia kwota wynagrodzenia wyniosła zatem trochę ponad 9 tys. złotych netto. Niezależnie zatem od tego, czy podane dane są reprezentatywne, nie trudno zauważyć, iż znacznie odbiegają one od wspominanych wielokrotnie kwot wynagrodzeń w medialnych doniesieniach, często potwierdzanych przez przedstawicieli PAŻP.

Zmiany w sposobie wynagradzania wprowadzone w połowie ubiegłego roku zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. Zgodnie z nimi kwota bazowa, na podstawie której wyliczane są wynagrodzenia, obniżona została o około 23,5 proc., a w części średnich i dużych ośrodków regionalnych nastąpią (prawdopodobnie od 1 czerwca 2021 r.) obniżki wynoszące około 10 proc. wynikające z przeszeregowania ze względu na spadek ruchu. Zatem wynagrodzenia w 2021 roku na pewno będą niższe od zaprezentowanych powyżej.

Podsumowanie

Przedstawione wynagrodzenia, choć dla wielu osób nadal bardzo wysokie, nie są jednak tak oszałamiające jak przytaczane przez media wartości. Nie próbujemy w tym artykule oceniać, czy takie wynagrodzenia są adekwatne do obowiązków kontrolerów ruchu lotniczego - mogą bowiem to ocenić wyłącznie osoby pracujące na tych stanowiskach. Celem artykułu jest jednak przedstawienie rzetelnych danych dotyczących opisywanego tematu, których nie sposób znaleźć wpisując w wyszukiwarkę frazę "zarobki kontrolera ruchu lotniczego". Większość osób po takim wyszukaniu natknie się na kwoty otrzymywane przez nielicznych i będące zupełnie niereprezentatywnymi.

Bez zaskoczenia tytuły artykułów o milionowych zarobkach wywołują znacznie silniejsze emocje, niż rzucanie kwotami rzędu "zaledwie" kilku tysięcy złotych. Niestety takie przedstawianie sytuacji wynagrodzeń kontrolerów ruchu lotniczego jest nierzetelne i pokazuje skrajnie przerysowany obraz, w który większość kontrolerów w Polsce się nie wpisuje. I choć zapewne informacje o wypłacie rzędu 100 tys. złotych miesięcznie nie są wyssane z powietrza, to dotyczą one jednostek spośród kilkuset osobowej grupy zawodowej. Znaczna część kontrolerów, szczególnie z regionalnych lotnisk, faktycznie zobaczy takie kwoty na koncie, ale raczej po roku, niż po miesiącu pracy.

Niniejszy artykuł opisujący wynagrodzenia kontrolerów powstał jako forma sprostowania pojawiających się od jakiegoś czasu zmanipulowanych informacji. Warto jednak podkreślić, iż zarobki KRL powinny być jedynie ciekawostką, a o tej grupie zawodowej powinniśmy dyskutować w kontekście ich obowiązków czy bezpieczeństwa, które zapewniają w polskiej przestrzeni powietrznej 24 godziny na dobę, każdego dnia w roku.

fot. PAŻP

Ostatnie komentarze

 - Profil gość
Groentje 2021-02-25 10:44   
Groentje - Profil Groentje
i bardzo dobrze. kontroler powinien zarabiać x2 jeszcze. to praca dla 1% najbardziej uzdolnionych osób.
EnricoPallazzo 2021-02-23 21:15   
EnricoPallazzo - Profil EnricoPallazzo
Kolego związkowiec - nie kieruj się swoimi uprzedzeniami w stosunku do nas. Zaręczam, że dokładnie takie są nasze zarobki poza Warszawą (czyli de facto połowy kontrolerów w Kraju).
zwiazkowiec 2021-02-23 12:00   
zwiazkowiec - Profil zwiazkowiec
To zestawienie to jakiś żart. Wymieszane stanowiska, lokalizacjami, staż. Gdyby chcieli pokazać prawdę to przygotowaliby zaanonimizowanpan_pilot_738listę
 - Profil gość
Reklama
Kup bilet Więcej
dorośli
(od 18 lat)
młodzież
(12 - 18 lat)
dzieci
(2 - 12 lat)
niemowlęta
(do 2 lat)
Wizy
Rezerwuj hotel
Wizy
Okazje z lotniska

dorośli
(od 18 lat)
młodzież
(12 - 18 lat)
dzieci
(2 - 12 lat)
niemowlęta
(do 2 lat)
Rezerwuj hotel
Wizy