Dhaka to jedna z najrzadziej odwiedzanych przez turystów azjatyckich stolic. Licząca prawie 24 milionów mieszkańców aglomeracja nieustannie rośnie wzdłuż i wszerz starając się nadgonić spory dystans społeczno-gospodarczy dzielący ją od wiodących ośrodków w regionie. Pozostaje zarazem synonimem chaosu i nieprzewidywalności dla przeciętnego odwiedzającego ją ze świata zachodniego. Wizyta w bangladeskiej stolicy to zapadające w pamięć spotkanie z kryjącym się za każdym rogiem trudnym do opisania ubóstwem, ale i nieczęstą już dziś autentyczną serdecznością oraz bezinteresownością ludzi ciekawych zetknięcia z obcymi. Dhaka to gigantyczne miasto uderzające pełną paletą barw, gryzącym zapachem smogu, głośnym dźwiękiem klaksonów, ostrymi kontrastami. Wszystko to buduję aurę intrygującej rzeczywistości, w którą warto się zagłębić.

W poszukiwaniu przeszłości miasta trafiamy do Fortu Lalbagh zlokalizowanego w centum starej Dhaki. Pozostałości pochodzącego z XVII wieku kompleksu są dziś prawdziwą oazą spokoju od kakofonii klaksonów, rowerowych dzwonków i warkotu starych tuk-tuków wypełniających ulice stolicy. W rozległym i zadbanym ogrodzie rozsiane są warowne konstrukcje, meczet oraz mauzoleum z czasów Wielkich Mogołów. Fort, pełniący niegdyś funkcję oficjalnej rezydencji gubernatorów Bengalu, otoczony był częściowo zachowanym do dziś murem obronnym i posiadał trzy bramy. Na jego terenie spoczęła m.in. ukochana córka Subadara Shaista Khana, Pari Bibi, której grobowiec ukończono w 1688 roku. Obecnie Lalbagh to ulubione miejsce rekreacji dla mieszkańców Dhaki, którzy z dużą ciekawością przyglądają się nielicznym turystom odwiedzającym fort i chętnie pozują do wspólnych zdjęć.

Położony tuż nad brzegiem Burigangi Ahsan Manzi, czyli Różowy Pałac to świetny przykład reprezentacyjnego budownictwa epoki kolonialnej. W przeszłości Bangladesz należał do Indii pod władaniem brytyjskim. W dawnej rezydencji Nawabów Dhaki urządzono muzeum ukazujące, poprzez zgromadzone meble i sprzęty codziennego użytku, realia życia ówczesnej arystokracji. Niestety ekspozycja jest słabo utrzymana: to kolekcja przeróżnych przedmiotów domowych, broni, portretów w dość chaotycznym układzie, a do tego pokrytych grubą warstwą... kurzu. Mimo tego trzeba poświęcić nieco czasu i przejść przez kolejne sale, aby podziwiać kunszt zjawiskowej XIX-wiecznej architektury będącej udaną mieszanką wzorców europejskich i bengalskich. Po wizycie można odpocząć w pałacowym parku.

Po Dhace można poruszać się autobusami, klasycznymi taksówkami, popularnymi na mniejszych dystansach kolorowymi rykszami rowerowymi, drewnianymi łodziami oraz charakterystycznymi tuk-tukami, zwanymi lokalnie CNG. Przewoźników można z łatwością złapać na ulicy lub skorzystać z dobrze znanych nam nowoczesnych aplikacji. Przejazd na wielokilometrowych trasach kosztuje zaledwie kilka złotych. Wybierając CNG dostajemy niecodzienną sposobność do oglądania oblicza stolicy przez pryzmat krat, bowiem nakaz ich zamontowania w malutkich pojazdach zasilanych gazem to skutek kampanii władz na rzecz poprawy bezpieczeństwa komunikacyjnego. A w gigantycznym zamęcie ulicznym nie trudno o stłuczkę, choć kierowcy tuk-tuków to prawdziwi mistrzowie w wykorzystywaniu każdego centymetra wolnej przestrzeni na drodze (często na styk z innymi pojazdami) celem przyspieszania zwykle ekstremalnie wolnego przejazdu przez dzielnice rozległej stolicy.

Stolica Bangladeszu to niekończące się targowisko. Można odnieść wrażenie, że tutaj wszyscy handlują wszystkim, a do sklepików, niezliczonych ulicznych stoisk, malutkich zakładów usługowych i jednodaniowych jadłodajni trwają nieustannie dostawy przeróżnych paczek, pudeł i worków przenoszonych ręcznie lub piętrzących się na tkwiących w wiecznym korku rikszach. W powietrzu wzmagają się intensywne zapachy owoców, przypraw, kadzideł oraz setek tysięcy innych towarów, których przeznaczenie to często słodki sekret sprzedawców z farbowanymi henną brodami. Przed turystą próbującym przedrzeć się, przez ten bezładny świat spore wyzwanie: tu nie ma przepisów, świateł, pasów. Trzeba nauczyć się lawirować na granicy ryzyka między zdezelowanymi pojazdami i morzem ludzi, dawać sygnały, wyczekać na odpowiedni moment. Zarazem na każdym kroku ktoś się uśmiecha, zapyta o zdrowie, zainicjuje rozmowę albo po prostu zachęci do skosztowania jakiejś lokalnej specjalności. Na ulicy szybki posiłek można zjeść już za kilkadziesiąt groszy!

Zaledwie 30 km od centrum Dhaki znajdują się ruiny dawnej stolicy Bengalu, Sonargaonu. W tej obecnie prowincjonalnej mieścinie można zobaczyć dobrze zachowane pozostałości handlowej osady Panam Nagar, w której stoi kilkadziesiąt budynków z XVIII i XIX wieku otoczonych zewsząd obrośniętymi tropikalną roślinnością kanałami oraz niewielkimi jeziorami. Nieco dalej znajduje się wzniesiony w 1901 roku pałacyk Bara Sardar Bari będący siedzibą lokalnego muzeum. Jego ciekawa ekspozycja zawiera bogatą kolekcję pięknie zdobionych naczyń, fikuśnej biżuterii, realistycznych figur zwierząt i postaci, dawnych instrumentów muzycznych, zabawek dla dzieci. Wizyta w Sonargaonie to także niepowtarzalna okazja do podglądnięcia znacznie spokojniejszego, w porównaniu do stolicy, rytmu życia tutejszej społeczności.

Fot. M. Stus