Nowa specustawa. CPK ponad wszystko

Niestety, nie wyjaśniono dlaczego oddzielne działanie dwóch spółek PPL i CPK miałoby wpływać negatywnie na wyniki finansowe PPL-u. W naszej ocenie jest dokładnie odwrotnie: obarczenie PPL-u dodatkowymi zadaniami podniesie koszty działania tej spółki. Drugi argument to „wykorzystanie potencjału PPL dla realizacji Programu CPK, w tym m.in. unikatowego w skali kraju doświadczenia i umiejętności pracowników PPL”. Prawdopodobnie w PPL-u zatrudniona jest nieliczna grupa specjalistów przygotowanych do zajmowania się, przede wszystkim, planowaniem strategicznym i ogólnymi kwestiami dotyczącymi rynku lotniczego. Jednak prosta logika działania organizacji mówi, że albo będą musieli poświęcić się wyłącznie sprawom związanymi z projektem CPK, albo pozostać w części zarządzającej na bieżąco lotniskami. Nie będą mogli stać w rozkroku. Poza tym, według aktualnych planów, PPL nie planuje żadnych istotnych inwestycji infrastrukturalnych - co oznacza, że nie potrzebuje obecnie specjalistów mających wiedzę konieczną do przygotowywania i prowadzenia inwestycji CPK.

Uzasadnienie w ogóle nie wspomina o potencjalnych negatywnych stronach proponowanej nowej formuły działania PPL - CPK. To typowe. Od początku prowadzenia projektu CPK, który nawet jego najbardziej zagorzali zwolennicy muszą uznać za ryzykowny, a po wybuchu pandemii wręcz za bardzo kontrowersyjny, we wszystkich oficjalnych dokumentach podawane są wyłącznie argumenty „za”. Druga strona medalu nie istnieje. Oczywiście, mówiąc o zwolennikach projektu, mamy na myśli tych, którzy dysponują choćby podstawową wiedzą o biznesie i rynku lotniczym. Naszym zdaniem istnieją dwa najważniejsze argumenty przemawiają przeciwko wprowadzeniu takiej hybrydy organizacyjnej:

• Nowa spółka będzie miała dwa zupełnie różne zadania, więc problemem będzie rzetelna ocena efektywności jej działania. Jeżeli wątpliwości będzie budziło bieżące zarządzanie lotniskami, to zawsze istnieć będzie wymówka/wytłumaczenie: zajmowaliśmy się celem głównym CPK. I vice versa: kuleje projekt CPK: no tak, ale tyle było bieżących problemów z portami. Ewentualne niepowodzenie finansowe w jednym obszarze w sposób zupełnie nieuzasadniony obciąży druga sferę.
• Niemożliwe będzie jasne i precyzyjne rozdzielenie kosztów prowadzenia projektu CPK i zarządzania portami. Ponieważ ten pierwszy obszar działania będzie bez- przychodowy, łatwe będzie ukrywanie części jego kosztów w wysoce dochodowej sferze PPL-u. Można by tu też stwierdzić pół żartem, że po połączeniu znacznie łatwiej będzie spółce CPK odpierać zarzuty, że generuje coraz większe koszty, a efektów nie widać. A teraz: „jak to, przecież, tak przy okazji, zajmujemy się też zarządzaniem wieloma polskimi lotniskami, w tym największym”.

I tak naprawdę to chyba jeden z istotniejszych celów wprowadzania tej kontrowersyjnej formuły – stworzenie możliwości zaniżania kosztów prowadzenia projektu CPK i częściowego finansowania go bokiem. Drugi cel jest niewątpliwie fundamentalny: danie prawno-organizacyjnego wyrazu prostej formule, według której określana jest obecnie strategia rozwoju polskiej infrastruktury transportowej, w tym lotniskowej, oraz funkcjonowania polskiego rynku lotniczego. Formule, którą można wyrazić poprzez hasło: „CPK ponad wszystko”. Reszta to drobiazgi, które usuwamy, jeżeli przeszkadzają lub utrudniają.

Druga kluczowa kwestia, na która chcieliśmy zwrócić uwagę, to zmiany w ustawie o Prawie Lotniczym, polegające na wyłączeniu z planu generalnego przedstawianego do celów uzyskania promesy zezwolenia na założenie lotniska użytku publicznego, wymogu przedstawienia informacji ekonomiczno-finansowych dotyczących w szczególności obecnej i planowanej struktury własnościowej, przewidywanych źródeł finansowania inwestycji, obecnej i przewidywanej rentowności i płynności podmiotu, planowanej wysokości opłat lotniskowych i przychodów z ich tytułu, z odniesieniem do całości planowanych przychodów podmiotu. Uzasadnienie tak ważnej zmiany jest zdawkowe, bo jednozdaniowe i brzmi wręcz kuriozalnie: „Przedstawienie takich informacji na tak wstępnym etapie, jakim jest wystąpienie o promesę zezwolenia na założenie lotniska jest trudne i niecelowe”.

Przygotowanie planu generalnego niewątpliwie trudno jest określić jako wstępny etap procesu inwestycyjnego. A jeżeli nie w momencie przedkładania planu generalnego, to kiedy? Prawodawca formułując takie wymogi z pewnością chciał uniknąć sytuacji, gdy proces inwestycyjny jest prowadzony „na wariata”, dlatego w świetle obecnie obowiązujących regulacji promesa może być udzielona tylko wtedy, gdy dokonano podstawowych analiz ekonomiczno- finansowych i rynkowych. Oczywiście wiele kwestii, takich, jak wysokość opłat lotniskowych lub też przewidywana rentowność inwestycji może ulec późniejszym modyfikacjom, jednak plan generalny jest przygotowywany według najlepszego stanu wiedzy na dany moment. Jest efektem rzetelnych analiz. I to wszystko tym razem ma pójść do kosza? Szczególnie kuriozalny jest argument „bo to jest trudne”. Tylko czy mogą być łatwe i proste analizy finansowo-ekonomiczne związane z ogromnymi inwestycjami w tak skomplikowanym i konkurencyjnym obszarze, jakim jest rynek lotniczy? Autorzy sugerowanej poprawki szczerze przyznają, że prowadzący projekt CPK nie są w stanie ich przygotować. Zwróćmy też uwagę na to, że - jak już opisaliśmy to w szczegółowej analizie - z samego projektu „Polityki rozwoju lotnictwa cywilnego w Polsce do roku 2030 z perspektywą do roku 2040” jasno wynika fundamentalna wątpliwość, co do rynkowo-finansowego sensu projektu CPK. Dodatkowe strumienie ruchu pasażerskiego uzyskane dzięki CPK mają być niewielkie, szczególnie gdy zestawimy je z gigantycznymi kosztami inwestycji. Jak pamiętamy, w dokumencie tym zawarte są prognozowane liczby pasażerów obsłużonych przez polskie lotniska w roku 2040 w dwóch wariantach - z CPK i bez. Jak pamiętamy, różnica wynosi tu tylko 3 mln! Ale to nic, przecież obowiązuje doktryna „CPK ponad wszystko”.

W listopadzie tego roku miną cztery lata od momentu przyjęcia uchwały Rady Ministrów, która formalnie uruchamiała projekt CPK. I od tego czasu tak naprawdę bardzo niewiele się wydarzyło o ile pominiemy sferę propagandową. A przecież port ma powstać za sześć lat. Najwyraźniej istnieją przeszkody, również prawno-organizacyjne. To je usuniemy - w czym ma pomóc ta pisana na kolanie nowa specustawa. Tak, to jest stosunkowo proste. A skutki tych zmian są nieważne, pomijalne. A może nawet ich w ogóle nie będzie? Zdaniem autorów uzasadnienia tej specustawy, skutki finansowe proponowanych zmian dla budżetu państwa w ciągu najbliższych 10 lat wyniosą 0. Czy jest to możliwe, gdy proponowane przepisy dotyczą one tak wielu, tak ważnych obszarów? Cóż, rozwiązanie może być takie proste. Zamknąć oczy!