Za sterami: SID-y i STAR-y, czyli jak odlatują samoloty?

31 stycznia 2017 08:00
5 komentarzy
Odlatując z zatłoczonych lotnisk lub podchodząc na nich do lądowania samoloty rzadko podążają najkrótszą możliwą trasą. Podążają one bowiem śladem tzw. standardowych tras odlotu (SID) i dolotu (STAR), stworzonych w celu zapewnienia bezpieczeństwa.
Reklama
Po starcie lub przed lądowaniem na dowolnym lotnisku pasażerowie często zwracają uwagę na manewry wykonywane przez pilotów. Zakręty dają możliwość oglądania miasta czy lotniska z różnych stron. A im bardziej zatłoczone lotnisko, trudniejszy teren wokół niego lub bardziej zabudowana okolica, tym te manewry stają się bardziej skomplikowane.

Przed lądowaniem podstawowym manewrem jest ustawienie samolotu w osi pasa - najczęściej ma to miejsce kilkanaście kilometrów przed lądowaniem, a w zależności od procedury maszyna może znajdować się idealnie w osi drogi startowej lub z niewielkim od niej odchyleniem kątowym. Podobnie po starcie, do momentu nabrania bezpiecznej wysokości (co zwykle ma miejsce kilkadziesiąt sekund po oderwaniu od pasa startowego), piloci kierują samolot w linii prostej na przedłużenia pasa.

Ale to tylko część manewrów. Na olbrzymiej większości lotnisk przed ustawieniem się w osi pasa i po starcie piloci muszą podążać za skomplikowanymi ścieżkami - odpowiednio tzw. STAR-ami (Standard Arrival Route) przed lądowaniem i SID-ami (Standard Instrumental Departure) po starcie.

Pasazer.com na podstawie procedur warszawskiego Lotniska Chopina w cyklu "Za sterami" opisze, jak wyglądają przykładowe SID-y i STAR-y - choć polskie procedury są znacznie mniej skomplikowane niż te na najbardziej zatłoczonych lotniskach świata.

Skąd biorą się kręte doloty i odloty?

SID-y i STAR-y to standardowe procedury, które przez większość czasu są obowiązujące dla pilotów. Kontrolerzy lotów wydając zgodę na odlot lub na zniżanie do lotniska posługują się po prostu nazwami SID-ów i STAR-ów. Piloci za pomocą pokładowego autopilota lub tradycyjnych map mogą łatwo sprawdzić przebieg danej trasy. W okresach mniejszego natężania ruchu kontrolerzy mogą zezwolić na lot z pominięciem całej procedury lub niektórych jej etapów. Polecenia kontrolerów zawsze są ważniejsze niż procedura.

Trasy dolotu i odlotu są wytyczane na podstawie wielu czynników - chodzi o zapewnienie bezpieczeństwa i separacji samolotów (czyli zachowania bezpiecznej odległości między kolejnymi lądującymi maszynami lub lądującymi i startującymi), ominięcie wzgórz czy innych przeszkód terenowych, względy środowiskowe (np. unikanie przelotu nad miastami czy parkami narodowymi). To właśnie dlatego czasem podejście do lądowania sprawia wrażenie jazdy na rollercoasterze i trwa nawet kilkadziesiąt minut.

STAR, czyli procedura dolotu, rozpoczyna się zwykle w punkcie nawigacyjnym należącym do jednej z tras lotniczych (tzw. korytarza powietrznego) w pewnym oddaleniu od lotniska - może to być nawet ponad 100 km. Dystans ten powinien zapewnić możliwość bezpiecznego obniżenia poziomu lotu w odpowiednim czasie przed lądowaniem. Punktem końcowym procedury STAR jest zwykle tzw. punkt podejścia końcowego (FAP - "final approach point"), w którym rozpoczyna się procedura podejścia do lądowania na konkretny pas.

Czasem każdy pas startowy ma własne procedury STAR, ale na mniejszych lotniskach czasem jedna procedura może mieć warianty prowadzące do kilku FAP dla poszczególnych pasów.

Z kolei procedura odlotu SID rozpoczyna się na konkretnym pasie i prowadzi do punktu na trasie lotniczej.

Nazwy procedur najczęściej pochodzą właśnie od nazw punktów łączących je z trasami lotniczymi. Dzięki temu łatwo jest dopasować odpowiedni SID lub STAR do planu lotu. Do nazwy tych punktów dodaje się liczbę (zmienioną za każdym razem, gdy procedury są aktualizowane) i końcową literę.

STAR-y w Warszawie

Port lotniczy w Warszawie ma cztery pasy startowe na dwóch drogach startowych (w każdym kierunku po jednym). Każdy z nich ma swój zestaw STAR-ów i SID-ów. My do opisu wybraliśmy procedury na najczęściej wykorzystywanych kierunkach - 33 do lądowania (znad Piaseczna) oraz 29 do startu (w kierunku dzielnicy Ursus).


Na Lotnisku Chopina podczas podejścia na pas startowy 33 obowiązuje sześć procedur STAR. Procedury SORIX 4U i BIMPA 4U obowiązują podczas przylotów z północnego-zachodu, AGAVA 4U i LOGDA 4U - z południowego-zachodu, a LIMVI 4U i NEPOX 4U - ze wschodu.

Przykładowa procedura BIMPA 4U rozpoczyna się w punkcie BIMPA, położonym ok. 85 km od warszawskiego lotniska w pobliżu Płocka - zgodnie z procedurą, samolot powinien osiągnąć ten punkt na poziomie lotu FL190 (ok. 5,8 km) lub niższym i przemieszczać się z prędkością 280 węzłów (ok. 519 km/h). Podczas procedur STAR w wielu punktach określone są graniczne prędkości i wysokości, co pozwala na utrzymanie bezpiecznej separacji samolotów.

Z punktu BIMPA piloci kierują się mniej więcej prosto w kierunku Lotniska Chopina, stopniowo zwalniając i obniżając lot do położonego ok. 14,5 km od portu lotniczego punktu LAVMO. Jest on położony pomiędzy Ożarowem a Błoniami. Z tego miejsca piloci skręcają w prawo i kierują samolot na południowy-wschód, równolegle do drogi startowej. Na tym odcinku do punktu BARNA - położonego koło wsi Murowanka między Grójcem a Warką - samolot powinien zgodnie z procedurą utrzymywać prędkość 220 węzłów.

Następnie piloci wykonują zakręt o 90 stopni w lewo i po ok. 9 km kolejny. W efekcie samolot wykonuje nawrót i znajduje się na osi pasa 33. Piloci lecą po prostej jeszcze 23 km, obniżając lot do wysokości 3000 stóp (915 metrów). Na tej wysokości w odległości ok. 16,6 km od lotniska, nad wsią Pilawa w pobliżu Piaseczna, rozpoczyna się podejście końcowe do lądowania.

Odlot z Chopina

Po starcie z pasa 29 na warszawskim lotnisku funkcjonuje sześć tras odlotowych SID - OLILA 5G na północ, LOLSI 6G i SOXER 6G na zachód, BAMSO 5G na wschód i EVINA 6G oraz XIMBA 6G na południe.


Początkiem wszystkich tras jest punkt WA901, położony ok. 2 km na północny-zachód od lotniska. Został on wyznaczony niemal dokładnie nad węzłem tras nr 7 i S2. Samoloty powinny tam osiągnąć wysokość co najmniej 2000 stóp (610 metrów).

Z tego miejsca w przypadku procedury SOXER 6G piloci wykonują łagodny zakręt w lewo, a potem w prawo, by osiągnąć punkt WA903 (nad stacją kolejową w Płochocinie) na wysokości minimum 5000 stóp (1,5 km). Następnie, po lekkim zakręcie w lewo, samoloty kierują się w linii prostej do punktu SOXER, położonego ok. 72 km od lotniska (nieco na południe od Łowicza). Tam włączają się w trasę lotniczą N869.

Na mapach procedur dolotowych i odlotowych poza samą trasą i ograniczeniami wysokości lub prędkości na poszczególnych punktach zawsze wypisane są też częstotliwości radiowe kontroli ruchu na poszczególnych etapach, a także ogólne ograniczenia dotyczące minimalnej wysokości lotu. Zawsze pojawia się też informacja o procedurze postępowania w wypadku utraty łączności radiowej.

Mapy procedur lotniczych dla większości państw są dostępne w internecie na stronach narodowych dostawców służb kontroli ruchu lotniczego (w Polsce to Polska Agencja Żeglugi Powietrznej) i Eurocontrol. Dla fanów lotnictwa przeglądanie map przed lub w trakcie podróży może być ciekawą rozrywką - poza procedurami dolotu i odlotu publikowane są też m.in. mapy podejść do lądowania, kołowania i stanowisk postojowych.

grafiki Dominik Sipinski na podstawie map PAŻP

Ostatnie komentarze

 - Profil gość
gość_57f33 2017-02-06 18:17   
gość_57f33 - Profil gość_57f33
Bardzo ciekawy artykuł. Nie miałem o tym pojęcia.
gość_1759b 2017-01-31 20:07   
gość_1759b - Profil gość_1759b
Do użytku operacyjnego jest "oficjalne" AIP (czyli zamówione z PAŻP-u, zapłacone i nadzorowane pod względem aktualizacji, kompletności - za co ktoś bierze odpowiedzialność) czy też zamienniki od firm Jeppesen, Lufthansa LIDO, Navtech (w wersji papierowej i elektronicznej) - z tymi samymi zastrzeżeniami co AIP
gość_63133 2017-01-31 16:28   
gość_63133 - Profil gość_63133
To jakie są do użytku operacyjnego ?
 - Profil gość
Reklama
Kup bilet Więcej
dorośli
(od 18 lat)
młodzież
(12 - 18 lat)
dzieci
(2 - 12 lat)
niemowlęta
(do 2 lat)
Wizy
Rezerwuj hotel
Wizy
Okazje z lotniska

dorośli
(od 18 lat)
młodzież
(12 - 18 lat)
dzieci
(2 - 12 lat)
niemowlęta
(do 2 lat)
Rezerwuj hotel
Wizy