Lublin, Wrocław, Bydgoszcz i Łódź - to najtańsze polskie lotniska dla przewoźników otwierających nowe połączenia. Tanio jest również w Szczecinie i Wrocławiu, najdrożej - w Warszawie, Poznaniu, Krakowie. Różnice w przeliczeniu na pasażera sięgają 60 zł.

Przy 80-proc. wypełnieniu samolotu średni koszt "na głowę" jednokrotnej operacji startu i lądowania (razem z opłatą pasażerską) w Polsce dla najpopularniejszych samolotów typu Airbus A320 i Boeing 737-800 wynosi ok. 54 zł. W Babimoście to tylko ok. 34 zł, za to w Warszawie - aż 82-83 zł.

Opłaty za lądowanie i pasażerów ponoszone jednorazowo są jednak mało miarodajne. Lotniska zachęcają przewoźników korzystnymi zniżkami. Ich średnia wysokość, w zależności od częstotliwości i liczby tras, wynosi od ok. 30 do ponad 50 proc. Najwyższe są w Lublinie i Szczecinie. Łódź jest z kolei jedynym lotniskiem, które ma oficjalny system dopłat do nowych tras. Wrocław jest najtańszym z dużych lotnisk regionalnych, zwłaszcza dla tych przewoźników, którzy oferują więcej rejsów.

Po uwzględnieniu zniżek przewoźnicy otwierający nowe trasy płacą za pasażera średnio ok. 32 zł. W Lublinie płacą tylko niecałe 3 zł, a we Wrocławiu ok. 15 zł, za to w Krakowie, Poznaniu i Modlinie ponad 45 zł, a na lotnisku Chopina - 63 zł.

Przyglądanie się strukturze opłat za lądowanie i pasażerskiej nie jest tylko statystyką, bo to dla przewoźników spory koszt. Jak wynika z naszej ubiegłorocznej analizy, mogą one stanowić nawet 25 proc. kosztów związanych bezpośrednio ze statystycznym rejsem średniodystansowym w Europie. Podliczając je (bez kosztów pracy, samolotów i administracyjnych) ustaliliśmy, że średnia cena biletu, do którego przewoźnicy nie dokładają, powinna wynosić ok. 300 zł. Jedna czwarta z tego może trafiać do lotniska startu.

W kolejnym Raporcie Pasazer.com przedstawiamy porównanie dwóch najważniejszych opłat pobieranych przez polskie lotniska - opłaty za lądowanie oraz pasażerskiej. To pierwsza część analizy - w drugiej porównamy Warszawę z innymi europejskimi hubami.

Dla obydwu fikcyjnych linii rozpatrujemy po trzy przypadki, na największych lotniskach dodajemy czwarty.

W pierwszym przypadku zakładamy, że przewoźnik uruchomił jedną trasę z danego lotniska i obsługuje ją z częstotliwością trzech rejsów w tygodniu. W takim przypadku linia może liczyć na zniżki od 95 proc. (Lublin) do zerowych (Szczecin). Średnia zniżka wynosi ok. 34,5 proc.

Drugi analizowany przez nas przypadek to uruchomienie także jednej trasy, ale obsługiwanej codziennie. Średnia zniżka w tej sytuacji wynosi ponad 38 proc. Najwyższa jest w Lublinie (95 proc.), a najniższa w Modlinie (15 proc.).

W trzeciej symulacji dla wszystkich lotnisk wyliczyliśmy opłaty, które zapłaciłby nowy przewoźnik obsługujący trzy trasy, każdą pięć razy w tygodniu. Dzięki takiej ofercie średnio linia obniży koszty operacji lotniczej na lotnisku o ponad połowę. Wysokie zniżki przyznają także Lublin (95 proc.) i Szczecin (90 proc.), a najmniej hojne będą Modlin (15 proc.) i Rzeszów (20 proc.).

W przypadku największych lotnisk (powyżej 1,5 mln pasażerów w 2012 r.) oraz Modlina wprowadziliśmy jeszcze czwartą kategorię - przewoźnika, który otwiera aż sześć tras z danego lotniska, na każdej z nich latając pięć razy w tygodniu. Średnio mógłby on liczyć na 34,7 proc. zniżki - najwięcej we Wrocławiu (69 proc.), najmniej w Modlinie (18,75 proc.).

Szczegółową metodologię opisujemy w stopce artykułu.

Nowo otwarte lotnisko w Lublinie pozornie na bardzo tanie nie wygląda. Opłaty lotniskowe kształtują się tylko nieco poniżej polskiej średniej - w przeliczeniu na pasażera ok. 52 zł (7560-7827 zł łącznie).

Lubelski port oferuje jednak przewoźnikom najwyższe w Polsce zniżki od opłat lotniskowych. Poza upustami dla przewoźników bazujących co najmniej jeden samolot w Lublinie, port zachęca też do otwierania nowych tras. Linie lotnicze mogą korzystać ze zniżek aż przez pięć pierwszych lat, a jeśli przewożą ponad 250 tys. pasażerów rocznie - nawet dłużej.

W pierwszym sezonie operowania na nowej trasie przewoźnicy otrzymują upusty od opłaty pasażerskiej w wysokości aż 95 proc. Oznacza to, że niezależnie od częstotliwości rejsów we wszystkich analizowanych przypadkach linia zapłaci za jedną operację w Lublinie jedynie niecałe 400 zł. To mniej niż 3 zł w przeliczeniu na pasażera.

Lotnisko w Bydgoszczy kusi przewoźników nie tylko niskimi opłatami podstawowymi, ale i wysokimi upustami. Przy jednorazowej operacji linie lotnicze zapłącą w zależności od typu samolotu 6270 zł lub 6505 zł (43-43,50 zł na pasażera).

Już w 1. przypadku (loty trzy razy w tygodniu) linie lotnicze mogą liczyć na ok. 40-proc. upusty. Tak wysoka zniżka jest możliwa, bo port lotniczy obniża zarówno opłatę za lądowanie, jak i pasażerską. Latając codziennie (2. przypadek) lub częściej (3. przypadek) nasi modelowi przewoźnicy otrzymają ok. 56 proc. zniżki i zapłacą za lądowanie 2745 zł (A320) lub 2857,50 zł (B738) - ponad 12 zł za pasażera.

Port lotniczy im. Mikołaja Kopernika we Wrocławiu wyróżnia się na tle większych lotnisk regionalnych. Podstawowe taryfy są znacznie poniżej średniej i wynoszą ok. 42,50 zł na pasażera (6168-6392 zł łącznie).

Wrocław sprzyja ponadto przewoźnikom generującym duży ruch na lotnisku. Zniżki rosną wraz z częstotliwością połączeń i liczbą przewożonych pasażerów. W 1. przypadku linie mogą liczyć na ok. 31 proc. upustu, w 2. już na niemal 42 proc., a w 3. - na 64 proc.

W 4. przypadku, czyli przy oferowaniu 30 połączeń tygodniowo na sześciu trasach, nasi modelowi przewoźnicy zapłacą aż o 69 proc. mniej niż wynosi podstawowa taryfa. Jedna operacja będzie ich kosztować niecałe 2000 zł - mniej niż 13,50 zł na pasażera. Oznacza to, że Wrocław jest znacznie tańszy od rywalizujących z nim portów regionalnych.

Podstawowe stawki opłat lotniskowych w Modlinie są (a raczej będą, gdy lotnisko zostanie ponownie otwarte) niemal równe krajowej średniej. Modelowi przewoźnicy za jednorazową operację zapłaciliby ok. 8000 zł, a w przeliczeniu na pasażera - nieco ponad 53 zł.

System zniżek od opłat lotniskowych w Modlinie wyraźnie preferuje linie lotnicze oferujące dużo połączeń. Modelowy przewoźnik, który wszedłby na to lotnisko jedynie z jedną trasą mógłby liczyć na zniżki w wysokości od 7,5 (1. przypadek) do 15 proc. (2. przypadek). 15 rejsów tygodniowo (3. przypadek) również dałoby jedynie 15-proc. obniżkę opłat.

Linia, która zaoferowałaby 30 rejsów tygodniowo (4. przypadek) zapłaciłaby jednak już o 18,7 proc. mniej niż wynosi stawka podstawowa. Łączne opłaty wyniosłyby w tym przypadku 6308 zł dla samolotu A320 oraz 6532 zł dla B738. A wraz z dalszym wzrostem oferowania, rosną też upusty.

Warto zwrócić uwagę, że Modlin, choć jest jedynym polskim lotniskiem przeznaczonym całkowicie dla linii niskokosztowych, nie należy wcale do najtańszych. Jest jednak znacznie bardziej opłacalny dla przewoźników niż lotnisko Chopina - za jedno lądowanie zapłacą w Modlinie nawet 3000 zł mniej.

Kolejnymi lotniskami w rankingu najdroższych cennikowo są Kraków, Poznań i Gdańsk. Według tabeli taryf przewoźnicy korzystający z Airbusów A320 lub Boeingów 737-800 zapłacą we wszystkich tych portach za jedną operację odpowiednio ok. 8900 zł i ok. 9300 zł. W przeliczeniu na pasażera kwoty wahają się od 61,08 zł (Gdańsk na Boeingu 737-800) do 62,33 zł (Kraków na Airbusie A320).

Lotniska różnią się proporcjami opłat: lądowanie najdroższe jest w Poznaniu, a najtańsze w Gdańsku, z kolei opłaty za pasażera odlatującego kształtują się dokładnie na odwrót. Zupełnie inne są też struktury zniżek od opłat lotniskowych w tych trzech portach.

Największe upusty przewoźnicy na nowych trasach otrzymują w Gdańsku. Dla samolotów o maksymalnej masie startowej pomiędzy 50 a 100 ton wynoszą one 50 proc. od opłaty za lądowanie i pasażerskiej. Niezależnie od częstotliwości linie zapłacą zatem 4431 zł za A320 oraz 4611,50 zł za B738.

W Krakowie przewoźnicy w pierwszych trzech miesiącach lotów zapłacą o ok. 27 proc. mniej. Wynika to z tego, że Balice zwalniają linie z opłaty za lądowanie w początkowym okresie operacji. Zniżki nie obejmują opłaty za pasażerów odlatujących, więc modelowi przewoźnicy zapłacą (niezależnie od częstotliwości) 6480 zł latając Airbusami oraz 6795 zł korzystając z Boeingów. Od czwartego miesiąca operacji, po zakończeniu zwolnienia z opłaty za lądowanie, łączne zniżki dla nowych tras wynoszą już tylko od 11 do 13 proc.

W Poznaniu zniżki dla nowych połączeń również nie są uzależnione od częstotliwości. W początkowym okresie są one niższe niż w Krakowie, ale ponieważ obowiązują na niezmiennym poziomie przez 12 miesięcy, przewoźnicy mogą na nich bardziej skorzystać. Obniżenie opłaty za lądowanie o połowę wpływa na łączną zniżkę w wysokości ok. 21,5 proc. - za operację Airbusem A320 modelowy przewoźnik zapłaci 6990 zł, a za Boeinga 737-800 7260 zł.

Największe polskie lotnisko jest też najdroższym. Wynika to głównie z wysokiej opłaty pasażerskiej wynoszącej 60 zł za każdego odlatującego. Również opłaty za lądowanie są powyżej średniej, w szczególności dla większych samolotów.

Za jednorazowe lądowanie i start przykładowych samolotów przewoźnicy zapłacą 11950 zł za Airbusa (82,99 zł na pasażera) i 12415 zł za Boeinga (82,22 zł).

Lotnisko Chopina ma jednak strukturę zniżek od opłat za lądowanie, która mocno wspiera otwieranie nowych tras. Dla połączeń europejskich to od 85 proc. w pierwszym roku do 25 proc. w piątym, a dla tras pozaeuropejskich od aż 99 proc. do 30 proc. Przewoźników wspierają również zniżki zależne od dynamicznego rozwoju - wzrostu liczby pasażerów (do 83,3 proc. od opłaty pasażerskiej) lub zwiększenia częstotliwości (25 proc. od opłaty za lądowanie).

Ponieważ w przypadku zniżki z tytułu uruchomienia nowej trasy częstotliwość nie odgrywa roli, we wszystkich trzech przypadkach nasi fikcyjni przewoźnicy mogliby liczyć na taki sam upust. Zapłaciliby za jedną operację startu i lądowania 9136,50 zł za Airbusa (63,45 zł za pasażera) oraz 9563,25 zł za Boeinga (63,33 zł). Zniżki wyniosłyby odpowiednio 23,5 proc. oraz 22,97 proc.

Lotnisko lotnisku nierówne - to podstawowy wniosek z Raportu Pasazer.com, w którym porównaliśmy wysokość opłat lotniskowych w Polsce. Różnice są bardzo duże. Najlepiej widać to po przeliczeniu kwot płaconych przez naszych modelowych przewoźników na jednego pasażera.

Gdy przewoźnicy niskokosztowi oferują bilety za 20 zł, nie ma możliwości, by na nich zarabiali. Ale latając za taką cenę np. z Wrocławia lub Lublina będą przynajmniej w stanie pokryć koszty związane z operacją lądowania i startu. Tymczasem np. w Katowicach, Poznaniu czy Modlinie, nie mówiąc o lotnisku Chopina, taka kwota nie wystarczy nawet na to.

Musimy jednak pamiętać, że zniżki od opłat lotniskowych to tylko jeden z mechanizmów wspierania przewoźników przez lotniska lub samorządu - innym mogą być wysokie "dopłaty marketingowe", o których niedawno pisaliśmy.

Z Raportu wynika równie wyraźnie, że podstawowe stawki zawarte w cenniku mają bardzo niewielkie przełożenie na to, ile przewoźnicy faktycznie płacą za operację lądowania i startu. Wszystko zależy od liczby połączeń i ich częstotliwości - otwierając nową trasę linie lotnicze mogą bez większych problemów obniżyć swoje koszty w tym obszarze o połowę.

W naszej kalkulacji nie uwzględniliśmy sytuacji otworzenia jeszcze większej liczby tras z jednego portu. Wtedy opłaty znacznie spadłyby m.in. w Katowicach i Modlinie. Jednak w kategorii dużych portów regionalnych i tak wyraźnie wygrywa Wrocław, a wśród mniejszych lotnisk - Łódź i Lublin.

Niskie opłaty lotniskowe z pewnością są jednym z czynników, które wpływają na rozwój lotniska we Wrocławiu i utworzenie tam bazy Ryanaira. Z drugiej strony wysokimi opłatami można tłumaczyć słabsze wyniki poznańskiej Ławicy. Są też takie porty, do których można zaliczyć Kraków, gdzie wysoki potencjał ruchu zachęca przewoźników do latania pomimo tego, że opłaty są powyżej średniej.

W miarę budowania nowych portów lotniczych, zwłaszcza w miastach o mniejszym potencjale, wysokość opłat lotniskowych z pewnością stanie się elementem rywalizacji. Możemy zatem spodziewać się ich obniżek - przykładem jest nowe lotnisko w Lublinie, które oferuje rekordowe upusty.

Wszyscy zwolennicy zwiększenia liczby lotnisk w Polsce muszą pamiętać o tym, że opłaty lotniskowe to jedno z podstawowych źródeł przychodu dla portów lotniczych. Obniżając je lub oferując atrakcyjne zniżki lotnisko może łatwo pogorszyć własną sytuację finansową. Nie ma poza tym gwarancji, że niskie stawki zachęcą przewoźników. Nawet jeśli upusty ściągną linie, to nie można zapominać, że w większości przypadków straty lotnisk są pokrywane z środków publicznych - dlatego konieczna jest szczegółowa analiza zysków i strat w skali regionu. Z drugiej strony równie niebezpieczna jest tendencja, by kompensować malejący ruch wyższymi stawkami - podobnie jak z podwyżkami podatków, spowoduje to dalszy odpływ przewoźników.

Dominik Sipiński

wykresy: Paweł Cybulak na podstawie cenników opłat lotniskowych i kalkulacji Pasazer.com

SPROSTOWANIE: W oryginalnej wersji artykułu pomyliliśmy się w obliczeniach dotyczących Łodzi. Błędnie skalkulowaliśmy dopłaty, które port przyznaje dla nowych tras. Z uwagi na przyjętą przez nas metodę obliczeń uzyskaliśmy wynik ujemny, co wskazywałoby na to, że do każdego lądowania lotnisko dopłaca. W rzeczywistości dopłaty znacznie obniżają koszty ponoszone przez linię lotniczą, ale nie znikają one całkowicie. Nie zmienia to faktu, że łódzkie lotnisko dla linii otwierających więcej niż jedną trasę należy do najtańszych.